Wino jest nieodłącznym elementem naszej kultury i można by rzec, jest stare jak... świat! Jakieś 60 mln lat temu w niektórych rejonach naszego globu rosły rośliny, które po wielu transformacjach stały się początkiem winnej latorośli. To osadnikom karczującym lasy, by osiedlić się na nowych terenach, zawdzięczamy rozwój upraw winorośli, którzy już 6 tysięcy lat temu zaczęli wytwarzać wino, czyli sfermentowany napój z winogron.

Dziś wiemy, że wino to nie tylko produkt fermentacji z owoców winogron, ale też innych owoców, jak np. z porzeczki, czereśni, czarnego bzu. Jednak najbardziej znane jest nam wino z winogron, w którym 70-80% to woda z zawartością 11-14% alkoholu -resztę uzupełniają cukier i inne związki. Wino jest obecne w mitologii, baśniach, ludowych podaniach, historycznych przekazach, w sztuce, literaturze i religii -przecież sam Jezus Chrystus zamienił wodę w wino w Kanie Galilejskiej, a na pamięć jego ostatniej wieczerzy, wino obecne jest do dziś na ołtarzach. Dawniej to mnisi i kapłani uprawiali winorośl i wytwarzali wino, zdrowotne nalewki i maceraty lecznicze z ziół i wina. Warto pamiętać, że wino przez długi czas zajmowało wyjątkową pozycję w życiu naszych przodków, ponieważ było jedynym pewnym napojem, gdyż woda często była zatruta.

Obecnie świat wina stał się globalną wioską, w której można odnaleźć trunki bazujące na tych samych szczepach pochodzących z różnych krajów i kontynentów - z całego świata. Niezależnie od miejsca zamieszkania można nabyć lokalnie i spróbować wina prezentujące poszczególne regiony winiarskie i odmiany winogron. By rozpoznać poszczególne trunki, wyspecjalizowano się w degustacji wina i ich ocenie jakościowej - powstały więc odpowiednie dyscypliny zawodowe. Smakoszy, choć raczej powinno nazwać się takie osoby degustatorami, zatrudniają szanujące się winiarnie, restauracje i plantacje wina.

Degustator wina - kto to taki

Znawców wina z całego świata, którzy posiadają ogromną wiedzę na temat tego trunku, można podzielić na trzy grupy:

• enolog - czyli osoba, specjalista od produkcji win, mająca szeroką i ugruntowaną wiedzę związaną z uprawą winorośli, składem i technologią produkcji wina oraz jego gatunkami. Enolog potrafi rozpoznać gatunek każdego wina, ustalić jego skład oraz właściwości, pomoże w zakładaniu winnicy i doborze odpowiednich szczepów winnej latorośli, pomoże przeprowadzać badania fizyczne, chemiczne oraz mikrobiologiczne wina;
• kiper - to inaczej degustator, który ocenia smak, zapach oraz jakość wina ( oraz innych alkoholi). Aby móc wykonywać ten zawód, należy być osobą o szczególnej wrażliwości smakowo-węchowej, a także posiadać wyczerpującą wiedzę, która daje podstawy do oceny próbowanych produktów, opisywania ich zalet oraz wad;
• sommelier - to znawca wina, osoba posiadająca kompetencje i sporo wiedzy teoretycznej i praktycznej do doradzania innym w doborze odpowiedniego wina, a także wykwalifikowany kelner, który jest w stanie prawidłowo je podawać a na życzenie klienta przeprowadzić degustację wina czy warsztaty o winie. Bardzo istotna jest również wiedza na temat łączenia wina z jedzeniem. Sommelier powinien wiedzieć, w jakiej temperaturze należy serwować poszczególne wina, a także jakie kieliszki wybierać do konkretnych ich rodzajów. Każda wykwintna, szanująca się restauracja powinna zatrudnić kogoś takiego, by podnieść swoją rangę i zwiększyć komfort swoich gości.

Podstawowy podział win

Wino ze względu na kolor dzielimy na:

• czerwone,
• różowe,
• białe.

W smaku wino może być:

• wytrawne,
• półwytrawne,
• półsłodkie,
• słodkie.

Zawartość alkoholu w winie wynosi od 5,5 % do 14% -do win wzmocnionych dodaje się spirytus gronowy, co podnosi zawartość alkoholu do 15-22%, natomiast wino musujące zawiera dwutlenek węgla, więc ze względu na ten czynnik można podzielić wina na:

• musujące,
• niemusujące.

To oczywiście bardzo ogólny podział, gdyż znawcy rozróżniają i nazywają w bardziej wyrafinowany sposób smaki, barwy, rodzaje win.

Degustacja wina - na czym polega

Degustacja wina w skrócie polega na kosztowaniu go z pełnym zaangażowaniem zmysłów wzroku, węchu i smaku. Degustacja wina to sztuka smakowania i celebracji.

Jakie elementy wina brane są pod uwagę przy degustacji win?

• Dekantacja, czyli proces przelania leżakującego długo wina, w celu pozbawienia go osadu. Jeśli chcemy w pełni poczuć smak wina i smakować go, sprawmy sobie szklany dekanter ( szklane naczynie, dzban) i pozwólmy winu oddychać. Po otwarciu butelki przelejmy je, żeby mogło się otworzyć i napowietrzyć i by osady i kamień winny się oddzieliły. Dajmy mu czas. Następnie nalejmy go do kielicha, który zwęża się ku górze i możemy rozpocząć degustację.
• Wygląd wina - o jakości wina świadczy jego czystość i odcień. Na intensywność barwy i odcień wpływa np. odmiana winogron, stopień ich dojrzałości, stan jakościowy owoców, oraz sposób obróbki i technologia produkcji wina. Na smak i zapach wina ma wpływ kieliszek, z którego pijemy -powinien być czysty, a jeśli nie jest, warto go przepłukać odrobiną wina, w żadnym wypadku wodą. Wino nalewamy mniej więcej do jednej trzeciej wysokości kieliszka i przyglądamy się trunkowi, podnosząc naczynie z winem pod światło, co pozwoli dostrzec całe spektrum barw, jego krawędzie, przejrzystość oraz lepkość.
• Lepkość - to, innymi słowy, sposób, w jaki wino zachowuje się w kieliszku. Należy delikatnie zakręcić winem w kieliszku i obserwować, jak rozlewa się i jak spływa po ściankach. Jeśli szybko, to oznacza, że jest rzadkie, jeśli spływa powoli, tworząc tzw. łzy lub nogi, to oznacza większą zawartość alkoholu lub cukru resztkowego. Obserwujemy, jak miękko porusza się wraz z naszym delikatnym ruchem.
• Temperatura wina - temperatura wina ma spory wpływ na jego aromat i smak. Aby uwydatnić smak i zapach wina, należy stosować się do następujących zasad:

- lekkie wino białe serwujemy w temp. 5 – 10 °C,

- pełne i słodkie wino białe serwujemy w temp. 10 – 13 °C,

- wino różowe serwujemy w temp. 8 – 11 °C,

- lżejsze wino czerwone serwujemy w temp. 14 – 16 °C, a cięższe wino czerwone w temp. 17 – 19 °C,

- wino musujące serwujemy w temp. 6 – 9 °C.

• Aromaty wina - by poznać moc aromatu, jego intensywność, czystość podczas degustacji wina należy delikatnie zakręcić nim w kieliszku i zrobić kilka wdechów wciągając jego zapach do nosa, gdyż jakość zapachu wynika ze stężenia i składu substancji lotnych zawartych w winie. Wprawieni kiperzy odnajdują w zapachu całą gamę aromatów typowych dla danej odmiany, charakter gleby, klimat i nasłonecznienie rosnącej winorośli. Nuty zapachowe win to całe spektrum zapachów kwiatów, owoców, ziół, liści, a nawet dymu, ziemi czy kawy.
• Ciało wina - brzmi to nieco dziwacznie i zaskakująco, ale to określenie służy do opisu odczuć, wrażeń, jakie ono wywołuje podczas degustacji. Na cielistość, bo tak nazywana jest ta cecha, wpływa alkohol  jako główny akcelerator ciała w winie i ekstrakt. Alkohol zawsze posiada wyższą lepkość od wody, dzięki czemu bardziej "przykleja się" do kieliszka tworząc łzy, nogi jak i do podniebienia powodując odczucia sensoryczne, smakowe określane jako ciało. Ekstrakt to wszystkie nielotne związki w winie, takie jak tanina, kwasy i cukry. Poziom tanin (garbników) jest różny w rozmaitych szczepach i może być zwiększony poprzez leżakowanie w nowym dębie. Kwasowość wina ma zdecydowany wpływ na jego cielistość, a najważniejszą rzeczą w ekstrakcie mającą wpływ na ciało jest cukier. Rozpuszczone w cieczach cukry posiadają wyższą lepkość zarówno od wody, jak i od alkoholu, stąd bogate tzw.. łzy w winach słodkich, posiadających stosunkowo niską zawartość alkoholu.

Ogólne zasady degustacji i podawania wina

Jeśli jesteśmy zaproszeni na degustację win, to pamiętajmy o kilku zasadach:

• przed degustacją nie palmy papierosów, gdyż to znacząco wpływa na smak wina, a poza tym zapach tytoniu może być irytujący dla innych gości,
• nie należy się również zbytnio perfumować, gdyż zaburzy to odczucie aromatów winnych trunków,
• guma do żucia również wpływa na odczuwanie smaku wina - zanim skosztujemy wino, przepłuczmy usta czystą wodą,
• kieliszek przy degustacji zawsze trzymamy za nóżkę, nigdy za czaszę, gdyż niepotrzebnie ogrzewalibyśmy wino,
• zdobądźmy podstawową wiedzę na temat uprawy winorośli, produkcji wina, fermentacji i jego rodzajów - da nam to łatwość w nawiązaniu kontaktów i wymianę doświadczeń z degustacji, gdyż degustacja to prócz poznawania walorów czerwonych bądź białych trunków również wymiana informacji, wiedzy i naszych indywidualnych wrażeń,
• jeśli chcemy poznać kilka rodzajów win, to pomiędzy jednym a drugim przepłukajmy usta wodą, by nasze kubki smakowe były neutralne przed kolejnym kosztowaniem,
• nie spożywajmy również podczas degustacji wyrazistych posiłków, które mogą zaburzyć wrażenia smakowe
• kosztujmy wina bez pośpiechu - dzięki czemu lepiej poznamy wydobywające się z winnego trunku aromaty i smaki.

Podsumowanie

By poznać walory win, ich niepowtarzalne smaki, unikalną barwę, uwrażliwić zmysły i posiąść umiejętność rozpoznawania różnorodnych rodzajów wina, możemy odwiedzić lokalną winnicę, gdzie pasjonaci organizują pokazy, warsztaty i degustacje połączone ze zwiedzaniem okolicy.

Dobrą opcją wydaje się propozycja wyjazdów turystycznych po świecie, gdzie w ofercie znajdziemy degustacje i warsztaty, czyli przyjemność i relaks w miłym towarzystwie. Degustacje win połączone są ze zwiedzaniem lokalnych winnic, z obserwacją produkcji wina i często z możliwością odpoczynku na terenie winnicy, zwiedzanie okolicznych atrakcji, udział w spektaklach teatralnych, operowych itp.

Poza trunkami członkowie takich wycieczek mają przyjemność spróbować specjałów regionalnych kuchni, serów, tradycyjnych dań, owoców - taki sposób na degustacje to prawdziwa rozkosz dla ciała i ducha zarazem.